تهیه و گردآوری توسط مهندسان طرح و ساخت پایدار
دانستن قوانین شهرسازی در ارتباط با پارکینگ برای نقشه برداران ثبتی الزامی نیست، ولی آشنایی با این ضوابط و مقررات ممکن است در موارد خاص و مواجهه با شرایط پیش بینی نشده به همکاران کمک نماید بنابراین به کلیه مهندسین نقشه بردار سازمان های نظام مهندسی که در زمینه طرح تفیک آپارتمان با ثبت همکاری دارند توصیه میشود این ضوابط و مقررات را از سایت شهرداری استان مربوطه به خود دریافت و مطالعه نمایند، برخی از ضوابط بسته به وضعیت هر استان و طرح های تفصیلی مربوطه ممکن است با استان و یا حتی نواحی مختلف یک شهر متفاوت باشد.
در زیر برخی از ضوابط و مقررات به صورت گزینشی انتخاب و برای اطلاع عمومی درج شده اند:
صدور پروانه جهت ساختمان جدید و یا اضافات ساختمانی مجاز نخواهد بود مگر اینکه در طرح ساختمانی و یا تغییرات آن حداقل تعداد محل‌های پارکینگ «بر اساس معیارهای مشخص شده در ضوابط مربوطه» پیش بینی شده باشد.
پیش بینی تعداد واحدهای پارکینگ مورد نیاز در کلیه قطعات مالکیت، با توجه به نوع استفاده‌ای که از آنها به عمل می‌آید و بر اساس معیارهای پارکینگ طرح تفصیلی برای هر یک از استفاده ها الزامی است. محل یا محل‌های مناسب پارکینگ که می‌تواند به صورت مسقف بوده و یا در فضای آزاد قطعه مالکیت تأمین شود، بایستی بر روی نقشه‌هایی که جهت پروانه ساختمانی به شهرداری یا سایر مراجع ذیربط ارائه میشود، مشخص شده باشد.
تأمین پارکینگ در مازاد فضای باز جزء زیربنا محسوب نمی‌گردد و به شرط آنکه مانور اتومبیل تأمین باشد در مازاد فضای باز به ازای هر پانزده متر مربع یک واحد پارکینگ قابل تأمین است.
از هر خیابان فقط یک راه ورودی پارکینگ مجاز خواهد بود، مگر اینکه طول بر زمین 20 متر و بیشتر باشد که در این صورت می‌توان از دو درب ورودی پارکینگ استفاده نمود.
حداکثر ارتفاع تمام شده پیلوت تا 40/2 متر به شرط استفاده جهت پارکینگ بلامانع است و در صورتی که زیرزمین احداث نگردد ارتفاع اولیه تا 60/2 متر به شرط اینکه سطح فونداسیون تا 60 سانتیمتر پایین‌تر از گذر باشد بلامانع است.
در صورتی که پروانه ساختمانی جهت احداث پیلوت و زیرزمین تواما صادر شود، ارتفاع تمام شده پیلوت تا 40/2 متر بلامانع بوده و در این حالت به جهت لوله کشی‌ها مورد لزوم ارتفاع اولیه زیرزمین به شرط استفاده بر اساس پروانه تا 3 متر و ارتفاع تمام شده 2/60 متر بلامانع است.
فاصله داخل به داخل ستون‌ها جهت پارک دو اتومبیل حداقل 50/4 متر با مانور اصلی 5 متر (محور تا محور ستون) بلامانع است.
پیش بینی راه ورودی پارکینگ رمپ از قسمت فضای آزاد ساختمانی بلامانع بوده و لیکن در هر حال راه ورودی جزء فضای پارکینگ ساختمان نخواهد بود.
اجرای شیب مثبت جهت رمپ پارکینگ با رعایت ضوابط نورگیری زیرزمین و سایر مقررات بلامانع است.
پارکینگ‌های مورد نیاز ساختمان‌ها فقط در پیلوت، زیرزمین و مازاد فضای باز قابل تأمین بوده و استفاده از فضای باز غیر مازاد جهت این منظور ممنوع می‌باشد.
پیش بینی دو واحد پارکینگ از مجموع پارکینگ‌های مورد نیاز پشت سر هم بلامانع است. (صرفاً در پارکینگ‌های مسکونی)
عرض راه عبوری حداقل 3 متر پیش بینی گردد.
ارتفاع پارکینگ‌های بیش از 1000 متر مربع یا بیش از 25 واحد می‌تواند تا 3 متر پیش بینی شود.
از نظر مقررات عمومی پارکینگ به لحاظ ابعاد (عمق، دهنه خالص محل‌های پارک بر حسب زاویه) عرض خالص دسترسی‌ها، حداقل شعاع، شعاع گردش رمپ ها در رابطه با ابعاد وسائل نقلیه استفاده کننده، استاندارهای بین‌المللی ملاک عمل می‌باشد.
پارکینگ زیرزمین باید دارای دسترسی مستقیم بوسیله پله، آسانسور به طبقات داشته باشد.
شعاع گردش رمپ 50/6 متر می‌باشد. (شعاع قوس از آکس رمپ)
چنانچه مساحت سطح پارکینگ بیش از 1000 متر مربع می‌باشد، رمپ ورودی رفت و برگشت جداگانه مورد نیاز است و یا عرض رمپ باید حداقل 5 متر باشد.
حداقل عرض مفید برای یک واحد پارکینگ ۵/۲ متر و برای دو واحد پارکینگ 50/4 متر به طور مفید قابل قبول می‌باشد، و برای مانور اتومبیل آکس به آکس ستون‌ها حداقل 5 متر با عرض مفید 50/4 متر لازم است.
برای پارکینگ معلول حداقل عرض مفید 50/3 متر مورد نیاز است.
برای کلیه موارد فوق طول ایست اتومبیل 5 متر قابل قبول است.
ضوابط عرض خالص رمپ دسترسی اتومبیل به طبقات پارکینگ، بر حسب اینکه تعداد اتومبیل استفاده کننده، کمتر از 25 واحد باشد 50/3 متر و بیشتر از 25 واحد، حداقل 5 متر لازم می‌باشد، مگر دو راه ورود و خروج هر یک به عرض 50/3 متر پیش بینی شود.
تغییر نوع استفاده پارکینگ ساختمان‌های مسکونی و غیر مسکونی مقدور نمی‌باشد.
فضای سر پوشیده لازم برای پارکینگ یک خودرو در یک خانه ویلایی به ابعاد 3 × 5 متر الزامیست.
زمانیکه تأمین چند واحد پارکینگ مد نظر باشد در این صورت ستون گذاری ساختمان بایستی تابع ضوابطی باشد تا امکان پارک بیشترین تعداد خودرو مهیا شود.
برای تأمین یک واحد پارکینگ آکس به آکس دو ستون عرضی 3 متر (سه متر) و آکس به آکس دو ستون طولی آن ۵ متر (پنج متر) الزامیست. در هر صورت عرض محل پارک کمتر از ۵/۲ متر نباشد.
برای تأمین دو واحد پارکینگ به صورت مزاحم آکس به آکس دو ستون عرضی 3 متر (سه متر) و طول آن 10 متر (ده متر) الزامیست. در هر صورت عرض محل پارک کمتر از ۵/۲ متر نباشد.
دو واحد پارکینگ به صورت مزاحم یعنی برای خروج خودروی عقب، خودروی جلویی مزاحم اوست و بایستی اول خودروی جلویی مزاحم خارج شود.
برای تأمین دو واحد پارکینگ آکس به آکس دو ستون عرضی 5 متر (پنج متر) و آکس به آکس دو ستون طولی آن نیز ۵ متر (پنج متر) الزامیست. در هر صورت عرض محل پارک کمتر از 50/4 متر نباشد. در این صورت راه ورود و خروج به عرض 5 متر (پنج متر) الزامیست یا به عبارتی آکس به آکس دو ستون عرضی محل عبور 5 متر (پنج متر). در هر صورت عرض محل عبور کمتر از 50/4 متر نباشد.
برای تأمین سه واحد پارکینگ آکس به آکس دو ستون عرضی 50/7 متر (هفت و نیم متر) و آکس به آکس دو ستون طولی آن نیز ۵ متر (پنج متر) الزامیست. در هر صورت عرض محل پارک کمتر از 7 متر نباشد.
محل پیش بینی شده جهت یک واحد پارکینگ بایستی شامل فضائی به ابعاد ۵ * ۵/۲ متر به انضمام فضای سبز مناسب جهت مسیر حرکت باشد.
استفاده از حداکثر ۲۰% مساحت کل زمین به منظور پارکینگ غیر سرپوشیده به شرط امکان تحرک اتومبیل و دارا بودن دسترسی مناسب و عدم ضرورت قطع درخت با موافقت شهرداری بلامانع است.
حداقل عرض درب ورودی پارکینگ ۵/۲ متر است.
در صورت استفاده از رمپ، حداقل ارتفاع آن ۹۵/۱ متر است و شیب آن نبایستی از ۱۵% بیشتر باشد.
حداقل عرض رمپ برای دسترسی به پارکینگ جهت حداکثر ۲۴ اتومبیل ۵/۳ متر و از ۲۵ اتومبیل بیشتر از ۵ متر است. در صورتی که عرض ۵ متر در نظر گرفته نشود، پارکینگ باید دارای ورودی و خروجی جداگانه با حداقل عرض ۵/۳ متر باشد.
کلیه پارکینگ‌های ساختمان‌های عمومی و بانک‌ها بایستی به نحوی باشد که استفاده عموم از آن به سهولت صورت گیرد.
محدودیتی از نظر تعداد طبقات زیرزمین برای قطعات مالکیت با کاربری پارکینگ وجود ندارد.
جهت محاسبه عوارض، سطح یک واحد پارکینگ ۲۵ مترمربع در نظر گرفته میشود.
پارکینگ مسقف (به صورت سایبان) در داخل حیاط و جدا از ساختمان جزء زیربنا محسوب می شود بنابراین در صورتی به عنوان پارکینگ قابل قبول خواهدبود که مساحت آن با احتساب فضای باز ساختمان 40 مترمربع باشد.
در ادامه قسمتی از ضوابط و مقررات طرح تفضیلی شهر تهران و مقررات عام محدوده های شهر تهران جهت اطلاعات عمومی درج میگردد:
تامین قطعی و احداث پارکینگ مورد نیاز برای تمامی ساختمان ها و همه پهنه ها طبق جداول شماره های 6 تا 10 الزامی است. صدور پروانه و هرگونه گواهی عدم خلاف یا گواهی ساختمان منوط به تامین پارکینگ های مورد نیاز مذکور در همان ساختمان و یا در صورت احراز و تایید عدم امکان تامین پارکینگ در ساختمان (قطعه) مربوطه، در پارکینگ هایی داراری اسناد حقوقی، در شعاع حداکثر 250 متر، از ساختمان، بلامانع است.
درکلیه مواردی که پارکینگ هر واحد ساختمانی (مسکونی و یا غیر مسکونی)، خارج از آن و در پارکینگ های اختصاصی و یا عمومی دارای اسناد رسمی، تامین می شود، ذکر شماره و نام پارکینگ و حدود اربعه آن در صورت مجلس تفکیکی و اسناد ثبتی واحد مذکور، الزامی است.
تعداد پارکینگ های مورد نیاز ساختمان ها و مجتمع هایی که از عملکردها، کاربری ها و فعالیت های متنوعی برخوردار است، معادل مجموع تعداد حداقل پارکینگ های لازم برای هر یک از کاربری و فعالیت ها، بر اساس ضوابط تامین پارکینگ در پهنه های استفاده از اراضی، است.
تامین پارکینگ مورد نیاز آژانس های تاکسی و مسافربری، نمایشگاه های اتومبیل مشابه که نیازمند پارکینگ است، در خود ملک و یا خارج از ملک مذکور، الزامی است
کلیه ادارات، ارگان ها، سازمان ها، نهادها، موسسات و شرکت های دولتی، عمومی و خصوصی، بیمارستان ها، که مراجعین زیادی دارند، در زمان احداث و یا تجدید بنا، ملزم به تامین 30 درصد پارکینگ مازاد بر پارکینگ های مورد نیاز برای مراجعین طبق ضوابط مربوطه، در همان ساختمان و یا در پارکینگ های عمومی اطراف تا شعاع حداکثر 250 متر می باشند.
فروشگاه ها و مجموعه های بزرگ، با مقیاس عملکرد ناحیه ای، منطقه ای و فرامنطقه ای، (به جز هتل، هتل آپارتمان و سایر مواردی که در مورد قبل ذکر گردید) به ازای هر 100 متر مربع زیربنای مفید، ملزم به تامین حداقل 2 واحد پارکینگ، علاوه بر پارکینگ های مورد نیاز می باشد.
احداث پارکینگ مازاد بر ضوابط، در کلیه پهنه های شهر، در طبقات زیر همکف (منفی)، با رعایت سطح اشغال 80 درصد در منفی یک و سایر ضوابط قانونی در صورت اخذ مجوز از مراجع قانونی مربوطه، و با رعایت قانون حفظ و گسترش فضای سبز، بلامانع است.
احداث پارکینگ های اختصاصی محلی در محدوده هایی از شهر که تامین پارکینگ امکان پذیر نیست، به ویژه در بافت های فرسوده، طبق شرایط مصوبه (شماره 502 ) کمیسیون ماده 5، مجاز است.
تامین پارکینگ اضافی در هر ساختمان، در صورت تامین قطعی پارکینگ های الزامی ساختمان طبق دو بند قبل، مجاز است.
ایجاد پارکینگ مازاد، به صورت مزاحم در کلیه پهنه ها به استثنای واحدهای مسکونی، بلامانع است.
به منظور تامین پارکینگ های عمومی مورد نیاز شهر به عنوان یکی از فضاهای خدمات همومی، در کلیه پهنه های استفاده از اراضی (به استثنای G و R24 و کلیه قطعات و پلاک های دارای رأی باغ)، احداث پارکینگ عمومی در قطعات با حداقل 300 متر مربع (پس از اصلاحی) با تایید شهرداری تهران مجاز است. اولویت برای محل احداث پارکینگ های مذکور در کنار رینگ های شهری، مراکز و گستره های فعالیت (خصوصاً در مقیاس منطقه ای و فرامنطقه ای) است. شهرداری تهران موظف است برای احداث پارکینگ های مورد نظر، با مشارکت بخش خصوصی و طبق ضوابط مصوب کمیسیون ماده 5 شهر تهران، به ویژه بند یک صورتجلسه 436، طی برنامه ای اقدامات لازم را به عمل آورد. نحوه تملک یا آزادسازی عرصه این فضاها و یا مشارکت با مالکین اینگونه کاربری ها در اجرای این بند، طبق ضوابط و مقررات حاکم بر فضاهای خدمات عمومی است.
در کلیه محورها و محدوده هایی (پیاده راه ها، بزرگراه ها، میدان ها، تقاطع ها) که امکان احداث و یا بهره برداری از پارکینگ در واحدهای ساختمانی مربوطه فراهم نباشد، شهرداری تهران موظف است متناسب با شرایط و رعایت حقوق مکتسبه و صرفه و صلاح شهرداری، با سرمایه گذاری بخش خصوصی، ضمن بسترسازی لازمه برای تامین قطعی پارکینگ مورد نیاز، بر اساس مفاد بند 1 اقدام نماید.
ضوابط و مقررات منطقه ای پیاده راه ها و مسیرهای دوچرخه، با توجه به ویژگی ها و تمایزات منطقه ای تدوین و پس از تایید و تصویب کمیسیون ماده 5 شهر تهران، توسط شهرداری لازم الاجرا خواهد بود.
در کلیه زیرگهنه های استفاده از اراضی، تامین 5 درصد از کل ظرفیت پارکینگ به منظور استفاده معلولین، ضمن رعایت مفاد مصوبه «ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای عبور و مرور معلولین»، مورخ 08 / 03 / 1368 شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، الزامی است.
شهرداری تهران موظف است برای توسعه پارکینگ های محله ای، منطقه ای و شهری، با اولویت جذب سرمایه و مشارکت بخش خصوصی و اعمال تسهیلات تشویقی، از منابع بودجه ای و نظام بانکی و تسهیلات شهرسازی، مصوبه های کمیسیون ماده 5 و سایر موارد، نسبت به توسعه، احداث و بهره برداری و صدور اسناد تفکیکی پارکینگ های محله ای، منطقه ای و شهری، برای واگذاری به شهروندان اقدام نماید.
ایجاد پارکینگ مزاحم منوط به اینکه متعلق به یک واحد باشد و مزاحمتی برای سایرین ایجاد نکند ، بلامانع است.
توسعه رامپ دسترسی پارکینگ به خارج از مرز قطعات ( پلاک ها ) بعد از رعایت برهای اصلاحی و در فضای عمومی همجوار ( فضای پیاده رو ) ، مطلقا ممنوع است.
پیش بینی راه های ورودی مجزا برای دسترسی به فضای پارکینگ ( رامپ ) و ورودی پیاده به ساختمان ، الزامی است.
چیدمان پارکینگ در فضاهای مربوطه ، باید به گونه ای باشد که امکان تردد و استفاده از آسانسور توسط ناتوانان جسمی و حرکتی ، مطابق مقررات ملی ساختمان ، و رعایت مصوبات شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ، به سهولت انجام پذیرد.
حداقل فضای خالص برای پارکینگ های مسقف و غیر مسقف ، متناسب با تعداد و به ترتیب برای یک واحد 5x 2.5 متر ، برای دو واحد 5x4.5 متر ، برای سه واحد 5x6.5 متر ، می باشد. عرض مفید راه عبوری پارکینگ نیز، حداقل باید 3 متر باشد.
حداقل عرض مفید لازم برای پارکینگ معلولان ، حداقل 3.5 متر و برای پارکینگ های عمومی ، تابع ضوابط و مقررات مربوطه است.
حداکثر ارتفاع تمام شده پیلوت ، به شرط استفاده برای پارکینگ 2.4 متر است. در صورت عدم احداث زیر زمین ، ارتفاع تمام شده تا 2.6 متر ، به شرط پایین تر بودن فونداسیون از گذر ، تا 60 سانتیمتر ، بلامانع است. برای مجتمع هایی که دارای بیش از 25 واحد پارکینگ ، و یا مساحت پارکینگ آن ها بیش از 1000 متر مربع است ، حداکثر ارتفاع پارکینگ در زیرزمین ها و همکف تا 3 متر ، مجاز است.
ارتفاع پیلوت برای تامین پارکینگ در مواردی که منطبق بر مبحث 15 مقررات ملی ساختمان است ، متناسب با نوع پارکینگ مکانیکی مورد تقاضا ، و بر اساس ضابطه مربوطه ، تعیین می شود.
اجرای شیب مثبت و معکوس ، جهت رامپ پارکینگ ، با رعایت ضوابط نورگیری زیرزمین و سایر مقررات بلامانع است.
حداکثر شیب رامپ دسترسی برای پارکینگ خصوصی 15 درصد و برای پارکینگ عمومی حداکثر 12 درصد استشعاع گردش رامپ ، به غیر از پارکینگ های عمومی ، حداقل 6.5 متر ، برای خودروهای سواری است ( شعاع از آکس رمپ قوسی )
یک راه ورودی برای پارکینگ از هر خیابان مجاز است. در صوریکه بر ملک بیش از 25 متر ( بر اساس مقررات ملی ساختمان ، بند 4-2-8-5 از مبحث 4 الزامات عمومی ساختمان ) باشد. ( صرفاً در پارکینگ های عمومی و موارد تجمیع قطعات با حداقل بر 16 متر ) با اولویت به تامین پارکینگ ملک ، استفاده از دو درب ورودی برای پارکینگ مجاز است. راه ورودی رامپ پارکینگ از قسمت فضای آزاد ساختمانی بلامانع بوده ، و راه ورودی جزء فضای پارکینگ ساختمان نیست. رامپ پارکینگ در فضای باز ساختمان نیز ، در کلیه جهات قطعه ، جزء زیر بنا محسوب نمی شود.
تامین ورودی پارکینگ ساختمان در صورت دو بر یا دوکله بودن ملک ، از بر با عرض کوچکتر مجاز است. چنانچه امکان تامین پارکینگ از بر کمتر ، به لحاظ فنی میسر نباشد ، و همچنین برای گذرهای 12 متر و بیشتر ، امکان تامین پارکینگ از هر دو بر ، میسر است، اتخاذ تصمیم با توجه به شرایط ترافیکی بر عهده شهرداری منطقه است
در قطعاتی که سطح پارکینگ بیش از 1000 متر مربع وسعت دارد یا داراری بیش از 25 واحد پارکینگ است ، تامین دو رامپ ورودی و خروجی ، به عرض مفید حداقل 3.5 متر و یا یک رامپ به عرض مفید حداقل 5 متر ، با رعایت ضوابط آئین نامه مربوطه ( بر اساس مقررات ملی ساختمان 4-2-8-16 مبحث 4 الزامات عمومی ساختمان ) ، الزامی است
به منظور ایجاد زمینه تامین پارکینگ ، احداث رامپ در حیاط املاک جنوبی با حداقل عرض قطعه 12 متر ، بلامانع است.
برخورداری از خروجی اضطراری و دسترسی مستقیم به طبقات و فضاهای مشاعی ساختمان، بوسیله پله از زیرزمین ( پارکینگ ) الزامی است.
دسترسی مستقیم پارکینگ از طریق پله به طبقات و فضاهای مشاعی ، الزامی است و در صورتیکه ملک دارای آسانسور باشد ، دسترسی توأمان به پارکینگ از طریق پله و آسانسور ، نیز الزامی است.
سایر ضوابط و جزئیات پارکینگ های عمومی، طبق بند یک صورتجلسه 436 کمیسیون ماده 5 است.
